ҚР Президенттік орталығында Дүниежүзілік су ресурстары күніне және «Таза Қазақстан» республикалық акциясын іске асыруға арналған «Су ресурстарын сақтау және су жүйелерін тұрақты басқару: Қазақстанның жаһандық бастамалардағы рөлі» атты халықаралық конференция өтті. Бұл іс-шара Қазақстан Республикасының Президенттік орталығы мен ҚР Су ресурстары және ирригация министрлігінің ұйымдастыруымен өткізілді.
Конференция жұмысына мемлекеттік және қоғам қайраткерлері, халықаралық ұйымдардың басшылары мен өкілдері, ғалымдар, су ресурстары және экология саласындағы сарапшылар қатарынан 80-ге жуық адам қатысты.
«Суды пайдалану және су қауіпсіздігі мәселелері – бұл қазіргі әлемнің күн тәртібінде өткір тұрған жаһандық проблема. Климаттың өзгеруі мен халық санының қарқынды өсуі жағдайында бұл мәселе күннен-күнге өзекті болуда. Жер бетіндегі су ресурстарының 96,5%-ын мұхиттар құраса, тек 3,5%-ы тұщы су. Оның 1,7%-ы жер асты сулары, ал өзендер мен көлдердегі беткі тұщы су мөлшері небәрі 0,02%-ды құрайды. Бүгінде әлемдегі жалпы су тұтыну көлемі жылына шамамен 4,3 трлн текше метрді құрайды. Құрғақ климаттық аймақта орналасқан Қазақстан үшін су тапшылығы – аса өзекті мәселе. Оны шешуді күрделендіретін негізгі факторлар – елдің негізгі су артерияларының трансшекаралық сипаты, су қоймаларының ластануы және суды тиімсіз пайдалану. Қазақстан әлемдегі 179 елдің ішінде су қоры бойынша 66-орында тұр. Сонымен қатар, жан басына шаққандағы су тұтыну көлемі бойынша 11-орынды иеленеді. Сондықтан, су ресурстарын тиімді әрі ұтымды басқару – еліміз үшін өмірлік маңызы бар міндет», – деді ҚР Президенттік орталығының директоры Бақытжан Темірболат.
«Бүгінде су ресурстарын сақтау және тиімді пайдалану мәселелері бұрын-соңды болмаған сын-қатерлерге тап болуда. Оларға климаттың өзгеруі, халық санының өсуі, су қоймаларының ластануы және су тапшылығы бар аймақтардағы тұрақсыздық жатады. Осы сын-қатерлерге жауап ретінде Қазақстанда су шаруашылығы саласы ауқымды трансформациядан өтуде. Бұл өзгерістердің басты бағыттарының бірі – су шаруашылығы инфрақұрылымын жаңғырту және жаңадан салу. Орта мерзімді перспективада елімізде 42 жаңа су қоймасын салу, 37 гидротехникалық нысанды қайта құру, сондай-ақ 14 мың шақырымға жуық ирригациялық каналдарды салу және жөндеу жоспарлануда. Қазіргі уақытта жаңа Су кодексі әзірленді, 2024-2030 жылдарға арналған Қазақстанның су ресурстарын басқару жүйесін дамыту тұжырымдамасы және 2024-2028 жылдарға арналған су саласын дамыту жөніндегі кешенді жоспар бекітілді. Қазақстан тұрақты және теңгерімді шешімдер табуға, халықаралық озық тәжірибелер мен инновациялық технологияларды қолдануға ұмтылуда», – деп атап өтті ҚР Су ресурстары және ирригация министрлігінің Су ресурстары комитетінің төрағасы Арсен Жақанбаев.
Конференция Қазақстандағы су ресурстары саласындағы негізгі мәселелер мен сын-қатерлерді талқылау, оларды шешу жолдарын іздеу және су қорларын тұрақты басқару бойынша халықаралық ынтымақтастықты нығайтуға арналған маңызды алаңға айналды.
«Қазақстандағы су ресурстары мәселесі барған сайын өзекті болуда. Бұл мәселе экономикаға, ауыл шаруашылығына, халықтың денсаулығына және экожүйеге әсер етеді. Негізгі қиындықтарға тұщы су тапшылығы, су айдындарының ластануы, ресурстарды тиімсіз басқару және өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығы арасындағы су үшін бәсекелестік жатады. Бұл мәселелерді шешу үшін барлық мүдделі тараптардың – мемлекет, бизнес және азаматтық қоғамның белсенді қатысуы қажет. Су ресурстарын тиімді басқару үшін мемлекет пен азаматтық қоғам арасындағы әріптестікті нығайту, жастарды тарту, білім беру бағдарламаларын кеңейту және экологиялық жобаларды қаржыландыруды арттыру маңызды. Кешенді тәсіл мен ынтымақтастық елімізде су ресурстарын әділ әрі тұрақты басқаруға қол жеткізуге мүмкіндік береді», – деп мәлімдеді ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты Ажар Сағандықова.
Өз кезегінде Түркияның Конья қаласындағы Селчук университетінің халықаралық қатынастар факультетінің профессоры Сүмер Вакур Түркияның трансшекаралық су саясаты саласындағы жаһандық тәсілдеріне кеңінен тоқталды. Бүгінде Түркия Республикасының су саясаты ауыл шаруашылығы өндірісін арттыру және азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, ауылдық және қалалық аудандардағы ауыз суға деген өсіп келе жатқан сұранысты қанағаттандыру, импорттық энергия көздеріне тәуелділікті азайту және елдегі экономикалық, әлеуметтік теңсіздікті төмендету сияқты стратегиялық міндеттерді шешуге бағытталған. Түркияның трансшекаралық өзен бассейндерінің жалпы ауданы 256 мың шаршы шақырымды құрайды, бұл ел аумағының үштен біріне тең. Қазіргі уақытта Түркияның тұщы су ресурстарының 30%-ы трансшекаралық өзендерге тиесілі және олар елдің дамуында және оны сумен қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады.
Конференция барысында Қазақстан Республикасының экология және табиғи ресурстар министрлігі Экологиялық саясат департаменті директорының міндетін атқарушы Наталья Даулетьярова, Халықаралық Аралды құтқару қорының Атқарушы комитеті төрағасының орынбасары, Халықаралық Аралды құтқару қоры Атқарушы комитетіндегі Қазақстан Республикасының уәкілетті өкілі Серік Бекмағанбетов, Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің жанындағы Қоғамдық палатаның сарапшысы Айжан Сқақова, Торайғыров университетінің «Мониторинг» ғылыми-зерттеу экологиялық орталығының директоры Қанат Ахметов, Қазақ ұлттық су шаруашылығы және ирригация университетінің ректоры Камшат Түсіпова, «Астана» халықаралық ғылыми кешенінің директоры, Астана халықаралық университетінің халықаралық ынтымақтастық және студенттер ісі жөніндегі вице-президенті Қайрат Абдрахманов, Ирригация және су мәселелері ғылыми-зерттеу институтының зертхана меңгерушісі (Өзбекстан Республикасы) Хусен Гаффоров, «Орталық Азия кәсіпқойлар бірлестігі» жобасының жетекшісі Жания Хайбуллина және Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институты медиажобалар бөлімінің басшысы Жанар Төлендинова сөз сөйледі.
Конференция қорытындысы бойынша уәкілетті мемлекеттік органдар мен мүдделі ұйымдарға ұсыныстар жолданатын болады.
